Sudeckie muflony - 26 sierpnia 2006 r.
Muflon (Ovis musimon), dzika owca grska.

Naturalnie muflon wystpuje na rdziemnomorskich wyspach: Sardynii i Korsyce. Do polski muflony sprowadzone zostay po raz pierwszy ze Sowacji w 1901 roku (wedug innych rde w1902 roku) na Dolny lsk, do Bielawy w Grach Sowich przez hrabi von Magnusa wczesnego waciciela ziemskiego. Sudety na terenie Dolnego lska s miejscem najliczniej wystpujcej populacji muflona w Polsce. Na podstawie przeprowadzonych wiosennych inwentaryzacji na terenie Dolnego lska na dzie 31 marca 2005 roku szacuje si, e populacja muflona wynosi 679 sztuk (rdo: PZ, www.pzlow.pl), co stanowi okoo 80 % caej liczby muflonw wystpujcych w Polsce. Na terenie nadlenictw: Bardo lskie, Jugw i widnica w Grach Sowich istnieje Orodek Hodowli Zwierzyny - OHZ (lenictwo owieckie Sokolec) obejmujcy obszar 13,5 tys. ha zajmujcy si midzy innymi hodowl muflonw. W ostatnich latach lenicy z OHZ i myliwi gospodarujcy populacjami muflonw w swoich obwodach przylegajcych do OHZ zauwayli coraz czciej pojawiajc si wad u muflonw trykw, polegajc na nieprawidowym skrcie limw. W wyniku nieprawidowego rozwoju rosnce limy wrzynaj si starszym trykom w karki, bd w uchwy. Dodatkowo znaczco pogorszya si jako pozyskiwanych limw - coraz wicej w owiskach pojawiao si trykw selekcyjnych. Dla poszerzenia puli genowej muflonw w 2004 roku dokonano wymiany ze Sowakami; za jednego polskiego ubra z terenw Puszczy Niepoomickiej, otrzymano kierdel muflonw, ktry skada si z dwch trykw, dwunastu owiec i dwunastu jagnit. Muflony przewieziono wstpnie do zagrody wybudowanej na terenie Nadlenictwa Bardo lskie. W latach 2004-2005 w Czechach dokupiono, w dwch partiach, jeszcze 90 muflonw, w tym: 10 dorosych trykw, 39 owiec i 41 jagnit. Celem takiego dziaania jest doprowadzenie do wymieszania si osobnikw kilku rnych populacji. Lenicy i myliwi licz na to, e dopyw wieej krwi do sudeckich muflonw znaczco poprawi kondycj ich potomstwa i ograniczy zjawisko nieprawidowego skrtu limw. Sowackie muflony w chwili obecnej yj ju na wolnoci w Grach Sowich. Muflony te zostay zakolczykowane na obu uszach, co pozwoli na ich rozpoznanie przez myliwych. Kilkunastu muflonom dodatkowo zaoono obroe z nadajnikami, co pozwoli rwnie na prowadzenie ich monitoringu oraz dalszych bada populacyjnych. Muflony yj przez cay rok w kierdlach. Owce i mode tryki tworz w lecie kierdle zoone z kilkunastu sztuk. Kierdlom tym przewodzi stara owca. Dorose tryki latem tworz mao liczne grupy, a stare chodz pojedynczo. W okresie zimy owce i tryki tworz due kierdle liczce niekiedy po kilkadziesit sztuk. Muflony prowadz osiady tryb ycia pozostajc praktycznie stale w swojej ostoi. Muflon jest rolinoerny. ywi si wszelkiego rodzaju trawami, limi, modymi pdami drzew i krzeww. Ulubion jego rolin jest wilczy mlecz oraz odzie i bukiew. W okresie zimy wystarczajcym dla niego erem jest wrzos, borwki, jaowiec i mech. Na muflony poluje si jesieni i zim. Jestemy potentatami jeli chodzi o limy muflonw. Zoty medal i rekord Polski naley do Jzefa Zbka ze widnicy, ktry w 1993 roku pozyska muflona tryka o najmocniejszych limach (foto: rekordowe limy).
Sowniczek gwary owieckiej:
Tryk - samiec, owca - samica, Jagnie - mode, limy - rogi, kierdel - stado muflonw, ruja - okres godowy, suknia - sier

Grzegorz Gredys